Kan ik meedoen met de ramadan tijdens mijn behandeling van kanker?
In sommige gevallen kan je meedoen met de ramadan tijdens de behandeling van kanker. Ziekte is een reden om niet mee te hoeven doen met de ramadan. Tijdens de behandeling is het belangrijk dat je genoeg en gezonde voeding blijft eten. Overleg daarom altijd met je behandelend arts als je mee wilt doen met de ramadan.
Ons advies
Overleg altijd met je behandelend arts of je mee kunt doen met de ramadan. Ga je de ramadan volgen, bespreek dan met je behandelend arts hoe je om kunt gaan met je medicatie, bijwerkingen en wanneer het beter is om te stoppen. Een imam kan je religieus en spiritueel advies geven.
Blijf na zonsondergang voldoende en gezond eten. Drink voldoende en eet daarnaast voldoende vezels en eiwit zodat je overdag langer verzadigd blijft. Varieer met wat je eet zodat je alle voedingsstoffen binnenkrijgt.
Wat is de ramadan?
De ramadan is één van de religieuze verplichtingen van de Islam. Tijdens de ramadan eten en drinken moslims één maand lang niet tussen zonsopkomst en zonsondergang. Naast het vasten is de ramadan een maand om na te denken en dichter bij het geloof te komen. Na zonsondergang wordt het vasten verbroken en wordt een maaltijd gegeten, de iftar. De laatste maaltijd die voor zonsopgang wordt gegeten heet de sahoor.
Tijdens de ramadan verandert je eetpatroon voor een maand. Hierdoor kan het lastig zijn om alle nodige voedingsstoffen binnen te krijgen.
Uitzonderingen ramadan
Er zijn meerdere redenen om niet mee te hoeven doen met de ramadan. Mensen die nooit hoeven te vasten zijn mensen met een chronische ziekte, die elke dag een paar keer medicijnen moeten gebruiken. Ook mensen die te zwak zijn hoeven nooit te vasten. Een andere reden om niet te vasten tijdens de ramadan is als het de ziekte verergert of het herstel vertraagt.
Is vasten veilig bij kanker?
Vasten is niet voor iedereen veilig. Het kan zijn dat je vanwege chemotherapie extra veel moet drinken, erge diarree hebt of moet braken. In deze situaties is het onverstandig om gedurende langere tijd niet te drinken en te eten. Hierdoor kan je afvallen en kan je conditie afnemen. Bij diarree of braken bestaat de kans dat je uitdroogt als je tussen zonsopkomst en zonsondergang niets drinkt. Dat is niet goed voor de nieren en het afronden van je behandeling volgens plan.
Daarnaast zijn er bijwerkingen als je vast. Je kunt er hoofdpijn, vermoeidheid, duizeligheid, onregelmatige hartslag en concentratieproblemen van krijgen.
Wat blijkt uit onderzoek?
Er is weinig onderzoek gedaan naar vasten tijdens de ramadan bij mensen met kanker. Sommige mensen met kanker stoppen met vasten tijdens de ramadan of doen niet mee met vasten tijdens de ramadan. Het meedoen aan de ramadan kan ervoor zorgen dat mensen minder trouw hun medicijnen nemen. Maar dit komt niet uit elk onderzoek.
Het vasten tijdens de ramadan is een vorm van periodiek vasten (time restricted feeding), je eet en drinkt alleen de tijd tussen zonsondergang en zonsopkomst. Een verschil is dat bij het vasten tijdens de ramadan ook geen water gedronken mag worden tussen zonsopkomst en zonsondergang.
Praktische tips
- Volgens de regels van de ramadan is het tijdens het vasten niet toegestaan medicijnen in te nemen. Overleg met je arts hoe je hiermee om kunt gaan, en of dit in te passen is in je medicatieschema.
- Eet rustig, neem niet alles tegelijk, want dan zit je snel vol.
- Probeer gevarieerd te eten voor een volwaardige voeding, en kies voor eiwitrijke producten. Bijvoorbeeld gerechten met groente en peulvruchten.
- Eet eerst gezonde voeding en sluit eventueel de maaltijd af met een zoetigheid en extraatje
- Zorg dat je voldoende drinkt. Drink per 24 uur 1,5 liter, dit zijn ongeveer 10-12 glazen. Kies bij voorkeur voor zuivel, om zo voldoende eiwitten en voedingsstoffen binnen te krijgen. Of kies voor water of ongezoete thee.
- Meestal worden er tijdens de nacht twee maaltijden gegeten. Neem eventueel voor je gaat slapen nog een kleine derde maaltijd, zoals een schaaltje kwark met wat vers fruit.
Alternatieven voor vasten tijdens de ramadan
Als je na overleg met je arts twijfelt over vasten tijdens de ramadan, is het goed om met de imam te overleggen. De imam kan met je bespreken wat de opties zijn als je niet meedoet met de ramadan. Zo kun je het vasten op een later moment inhalen, je kunt een aalmoes betalen of maaltijden doneren aan iemand of een stichting voor mensen die geen geld voor eten hebben.
Bronnen
Dit artikel is bijgewerkt in mei 2023.
- Badar, T., Ismail, A., & AlShanqeeti, A. (2014). Safety and feasability of muslim fasting while receiving chemotherapy. IOSR Journal of Pharmacy. http://dx.doi.org/10.9790/3013-0401015-20
- Bragazzi, N. L., Briki, W., Khabbache, H., Rammouz, I., Chamari, K., Demaj, T., … & Zouhir, M. (2016). Ramadan fasting and patients with cancer: state-of-the-art and future prospects. Frontiers in oncology, 6, 27. https://doi.org/10.3389%2Ffonc.2016.00027
- De Groot S., Lugtenberg, R.T., Cohen, D., & Kroep, J.R. (2020) Fasting Mimicking Diet as an Adjunct to Neoadjuvant Chemotherapy for Breast Cancer in the Multicentre Randomized Phase 2 DIRECT Trial Nat Commun 23;11(1):3083. https://doi.org/10.1038/s41467-020-16138-3
- Hassan-Beck, R., Hafidh, K., Badi, A., Doukman, K., Karmo, M., Mir, R., & Beshyah, S. A. (2022). Ramadan Fasting in Health and Disease in 2021: A Narrative Review. Ibnosina Journal of Medicine and Biomedical Sciences, 14(02), 050-067. http://dx.doi.org/10.1055/s-0042-1757473
- Lachgar, A., Ridai, S., Mouafik, S., Kaiss, H., Sahli, N., Jouhadi, H., & Benider, A. (2021). Ramadan fasting during treatment with external beam radiotherapy. Bulletin du Cancer. https://doi.org/10.1016/j.bulcan.2021.05.010
- Thuisarts.nl (2023) Ramadan en gezondheid. https://www.thuisarts.nl/ramadan-en-gezondheid/ik-wil-meedoen-aan-ramadan
- Voedingscentrum (2023). Ramadan. https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/ramadan.aspx
- Voedingscentrum (2023). Tips voor een gezondere ramadan. https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/nl-nieuws-tips-voor-gezondere-ramadan.aspx
Dit artikel is geschreven in samenwerking met Ilse Scholten, oncologiediëtist ziekenhuis Gelderse Vallei.
Een samenwerking tussen
